ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΓΙΑ ΤΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΣΥΝΤΑΓΜΑ

ΘΕΣΕΙΣ ΤΟΥ ΑΤΤΑΚ

Τι συζητιέται

·               Σκοπός της Συντακτικής Συνέλευσης (ΣΣ): να προτείνει αλλαγές στην λειτουργία της ΕΕ ενόψει της διεύρυνσης σε 27 χώρες

·               Οι δομές της ΕΕ, σχεδιασμένες για 6 χώρες και χωρίς ουσιώδεις αλλαγές στην συνέχεια, παρουσιάζονται ανεπαρκείς για τις 27 χώρες

ΙΣΤΟΡΙΚΑ

·               Διαχωρισμός Νομοθετικής και Εκτελεστικής εξουσίας?

Η CONVENTION

ΠΡΑΚΤΙΚΑ

·               Laeken 12^ος 2001: ως αντίδοτο στις προηγούμενες αποτυχίες για την επεξεργασία μιας απάντησης αποφασίστηκε η σύγκληση μιας convention η οποία συγκροτήθηκε στις 28-02-02, από 105 άτομα: 15 εκπρόσωποι κυβερνήσεων των κρατών μελών, 30 εκπρόσωποι των κοινοβουλίων (από 2 έκαστο), 16 από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, 2 από την Commission και 39 από τις υποψήφιες χώρες (από 3 έκαστη) χωρίς δικαίωμα ψήφου.

·               Οι αποφάσεις θα οριστικοποιηθούν μέχρι τον Μάρτιο 2003 και, αν και δεν είναι υποχρεωτικές, θεωρείται ότι στην περίπτωση που θα συγκλίνουν κάπου δύσκολα θα αγνοηθούν στην συνέχεια. Η διακυβερνητική πρέπει στη βάση τους να αποφασίσει σε ένα χρόνο.

·               Για την "νομιμοποίηση" της convention κλήθηκε η "κοινωνία των πολιτών" (5 εκπρόσωποι από συνδικάτα-σύλλογοι κλπ) να εκφέρουν την άποψη τους σε 6 ερωτήματα: ποια Ευρώπη, ποιος κάνει τι στην Ευρώπη, πώς να απλοποιηθεί η λειτουργία της ΕΕ, πως συμφιλιώνεται η ανάγκη αποτελεσματικότερης λειτουργίας με την δημοκρατική νομιμοποίηση των θεσμών, ποια πρέπει να είναι η φωνή της Ευρώπης στον κόσμο και τέλος πως μπορεί να αναπτυχθεί ένα Ευρωπαϊκό Σύνταγμα.

·               Ενώ από τα ερωτήματα θα μπορούσε να πει κανείς ότι η συζήτηση είναι ανοικτή (παρά το ότι μόνο η 1^η και η 5^η ερώτηση παραπέμπουν σε μη θεσμικά ερωτήματα), όχι μόνο υπήρξε συστηματική φροντίδα αποφυγής της συζήτησης για το "ποιες πολιτικές", αλλά και η όλη διαδικασία δείχνουν ότι η όλη διαδικασία ήταν απλά προσχηματική: μεταξύ 10 και 25 Ιουνίου 2002 (κανονική συζήτηση στις 24 και 25), κατά την ακρόαση της "κοινωνίας των πολιτών" ήλθαν πλήθος οργανώσεων η πλειοψηφία των οποίων επιδοτούνται από την ΕΕ, με ελάχιστο διαθέσιμο χρόνο σε μια πολύ μικρή αίθουσα. Π.χ. στο γκρουπ προετοιμασίας για τον Πολιτισμό (12 Ιούνη) 50 οργανώσεις με παρουσία 4 μελών της Convention ξεπέταξαν σε μια μέρα θέματα όπως η τέχνη, η πολιτιστική παράδοση, οι θρησκείες, η εκπαίδευση, οι μειονοτικές γλώσσες κλπ με παράκληση να περιοριστούν οι παρεμβάσεις στις θεσμικές πλευρές της υπόθεσης.

·               Οι κυριότερες αντιθέσεις επικεντρώνονται ανάμεσα στην Επιτροπή η οποία φιλοδοξεί να αποτελέσει τον πυρήνα της μελλοντικής Κυβέρνησης και χώρες όπως η Ισπανία, Γαλλία, Αγγλία οι οποίες θέλουν την ενδυνάμωση του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου (αντικατάσταση της εξαμηνιαίας προεδρίας από 2 1/2  χρόνια)

ΚΡΙΤΙΚΗ 

·               Υπάρχει μια σκόπιμη σύγχυση ανάμεσα στα μέσα και στον σκοπό.

·               Χαρακτηριστικό της "ευρωπαϊκής νοοτροπίας" είναι ότι μια τόσο σοβαρή συζήτηση γίνεται ερήμην των λαών της Ευρώπης, την στιγμή που ένα σύνταγμα δεν είναι ένα σύνολο πρακτικών κανόνων αλλά ένα κοινωνικό συμβόλαιο

·               Οι όροι της συζήτησης, ειδικά μετά το Maastricht παραμένουν: ποιο ευρωπαϊκό όραμα; ποιες δομές για να υπηρετήσουν αυτό το όραμα;

I.          Στο πρώτο ερώτημα η απάντηση που δόθηκε κατά καιρούς ήταν κενές μεγαλοστομίες οι οποίες, από την ίδια τους την κενότητα, αφήνουν ελεύθερο τον χώρο στην νεοφιλελεύθερη προσέγγιση του Maastricht.

II.     Στο δεύτερο αντίθετα έχει προταθεί μια πληθώρα απαντήσεων, ο καθένας την δική του, κατά κανόνα χωρίς συσχέτιση με το πρώτο ερώτημα: οι διάφορες κυβερνήσεις δείχνουν να παθιάζονται για τη θεσμική μηχανική χωρίς να αναφέρονται στο περιεχόμενο των πολιτικών που πρέπει να εφαρμοστούν.

·               Έτσι για παράδειγμα, οι νέες χώρες καλούνται να εφαρμόσουν χωρίς συζήτηση το "ευρωπαϊκό κεκτημένο", περίπου 80.000 σελίδες οδηγιών κλπ, παρά την ετερογένεια των περιπτώσεων από οικονομική και κοινωνική άποψη

Η Θέση του προοδευτικού κινήματος (και του ATTAC)

·               Υπάρχει ένα γενικότερο θέμα συζήτησης για το βαθύτερο νόημα της ιστορικής πορείας διαμόρφωσης της ΕΕ και ανάλυσης των οικονομικών, κοινωνικών και πολιτικών παραμέτρων της πορείας αυτής, συμπεριλαμβανομένων των ερωτημάτων που έχουν τεθεί κατά καιρούς για τον ρόλο των ΗΠΑ, την βιωσιμότητα του ενιαίου νομισματικού χώρου κλπ. Η συζήτηση αυτή προφανώς δεν εξαντλείται σε αφορισμούς του τύπου «Ευρώπη των μονοπωλίων» και δεν μπορεί να αγνοήσει το ότι οι λαοί της Ευρώπης έχουν εναποθέσει ορισμένες ελπίδες στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση.

·               Σήμερα το ζητούμενο είναι να προσδιορίσει κανείς την οπτική γωνία από την οποία παρεμβαίνει στην συζήτηση αυτή

·               Υπάρχει βέβαια ένα φαινομενικό παράδοξο: Το αίτημα της δεκαετίας του 60 ήταν χοντρικά μια πιο άμεση δημοκρατία, αίτημα που αντιστρατεύεται την εισαγωγή επιπλέον μηχανισμών διαμεσολάβησης (όπως αυτοί της ευρωπαϊκής γραφειοκρατίας και αδιαφάνειας)

·               Νομιμότητα και Δημοκρατική Νομιμοποίηση: Η διάκριση μεταξύ των δύο δεν είναι πάντα προφανής. Η νομιμότητα αποτυπώνει τους όρους άσκησης της εξουσίας και των πολιτικών δικαιωμάτων σε δοσμένους συσχετισμούς δυνάμεων και αποτελεί αναγκαία αλλά όχι ικανή συνθήκη δημοκρατικής νομιμοποίησης.

·               Για το ATTAC: Η δημοκρατική νομιμοποίηση οικοδομείται στη βάση του περιεχομένου των επιλογών: συμβάλουν στην μείωση των ανισοτήτων, στην κοινωνική προστασία, στην ισότητα των ευκαιριών, στην βιώσιμη ανάπτυξη?

·               Το ερώτημα λοιπόν είναι: η μεταρρύθμιση των θεσμών θα συμβάλει ατούς τους προσανατολισμούς? Ερώτημα που συναρτάται με ένα άλλο: θα ευνοήσει ένα μελλοντικό χώρο συζήτησης? Θα θέσει προ των ευθυνών τους τους πολιτικούς ώστε να μην κρύβουν τα πολιτικά διλήμματα πίσω από τεχνοκρατικές επιλογές?

·               70% περίπου των κανονισμών που αφορούν την υγεία, προστασία του περιβάλλοντος, προστασία του καταναλωτή έχουν προετοιμαστεί από τεχνοκράτες στις Βρυξέλλες υπό την πίεση των λόμπι και χωρίς δημόσιο διάλογο.

·               Ναι, οι πολίτες εναποθέτουν ελπίδες στην Ευρωπαϊκή Ενοποίηση, στις οποίες η ΕΕ δεν ανταποκρίνεται. Αντίθετα, έχουν την εντύπωση ότι παρεμβαίνει εκεί που δεν είναι απαραίτητο ενώ δεν κάνει πολλά εκεί που πρέπει (3^η κολόνα: εξωτερική πολιτική, κοινωνική συνοχή …)

Εάν θέλουμε πράγματι μια Ευρώπη που ανταποκρίνεται στις αναμονές των πολιτών της πρέπει να αποκατασταθεί μια σχέση ανάμεσα στους σκοπούς και τα εργαλεία. Και αρχικά να ορίσουμε αυτά που θεωρούμε ως κοινές αξίες και στόχους της Ένωσης:

·               Σεβασμός των βασικών δικαιωμάτων, κοινωνική δικαιοσύνη, ασφάλεια

·               Εγγύηση ενός κοινού χώρου και προς τα έξω υποστήριξη του σεβασμού του δικαίου, της δημοκρατίας, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ελευθεριών

·               Ανάπτυξη ενός μοντέλου ευρωπαϊκής κοινωνίας που αποσκοπεί στην βιώσιμη και ισόρροπη οικονομική ανάπτυξη, την κοινωνική πρόοδο, την πλήρη απασχόληση, την ποιότητα ζωής, την αλληλεγγύη, την ελευθερία, και την ελεύθερη κυκλοφορία των πολιτών

Οργάνωση των ρόλων

·               Βασικά προβλήματα: δημοκρατικό έλλειμμα και αδιαφάνεια

·               Επιτροπή: δημοκρατικό έλλειμμα, έλλειψη διαφάνειας (στην υπηρεσία των λόμπι), επαφές αδιαφανείς, προκρίνει συστηματικά της λογική της αγοράς, δεν υπηρετεί το γενικό συμφέρον αλλά τα ειδικά (κυρίως στις συνομιλίες με FMI, OCDE …)

·               Συμβούλιο: χωρίς δημοκρατικό έλεγχο, προκρίνει τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα και τις εθνικές προτεραιότητες. Οργανώνει την ροή των πληροφοριών με αδιαφάνεια και μυστικότητα αποφεύγοντας τον έλεγχο από τα εθνικά κοινοβούλια, κυρίως σε θέματα ειδικά όπως η ΚΑΠ, τα οικονομικά κλπ. Πρέπει να αντικατασταθεί η "λειτουργική" προσέγγιση από μια "πολύ-λειτουργική" . Να αντικατασταθεί το ECOFIN από το ECOSOC

·               Κοινοβούλιο: Δεν είναι κοινοτικό κοινοβούλιο αλλά άθροισμα εθνικών αντιπροσωπειών. Απαιτούνται κοινά προγράμματα, κοινές λίστες, κυρίως στα πλαίσια ενός συστήματος 2 κοινοβουλίων.

·               Κοινωνική-Οικονομική Επιτροπή: Ρόλος της η ανάλυση των επιπτώσεων των κοινοτικών πολιτικών στην πορεία προς μια βιώσιμη ανθρώπινη αναπτυξιακή πορεία. Απαιτείται ριζική αναβάθμιση της ώστε να γίνει όργανο ανάλυσης, διαπιστώσεων, αποφάσεων στο πλάι της Επιτροπής της οποίας ο ρόλος πρέπει να ενδυναμωθεί ως όργανο ελέγχου της εφαρμογής των συμφώνων. Με ελάττωση της εκπροσώπησης των γκρουπ Ι και ΙΙ (επιχειρήσεις και συνδικάτα) και αύξηση του ΙΙΙ το οποίο πρέπει να αναδιαρθρωθεί (αντανακλώντας την πολυπλοκότητα των μεταμοντέρνων κοινωνιών, επαφές με χώρες εκτός ΕΕ, με ONG). Οι αναφορές της επιτροπής να ψηφίζονται από το Κοινοβούλιο

·               Ευρωπαϊκή τράπεζα: όχι ανεξάρτητη-πολιτικός και δημοκρατικός έλεγχος